فروشگاه‌های زنجیره‌ای برای حفظ سهم بازار و سودآوری خود، دائماً به دنبال راه‌هایی برای بهینه سازی و افزایش کارایی خود هستند. در این میان، مدیریت انبار فروشگاه‌های زنجیره‌ای نقشی حیاتی ایفا می‌کند. انبارداری مانند بایگانی ریلی نه تنها به طور مستقیم بر هزینه‌ها و سطح خدمات مشتریان تاثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند به طور قابل توجهی بر انعطاف پذیری زنجیره تامین و توانایی پاسخگویی به تقاضای متغیر بازار نیز تاثیر بگذارد.
علت گسترش فروشگاه‌های زنجیره‌ای در چند سال اخیر
در چند سال اخیر به دلیل بالا رفتن تقاضا در بازار شاهد گسترش فروشگاه‌های زنجیره‌ای و بسیار بزرگ هستیم. این فروشگاه‌ها برای اینکه بتوانند نیاز مشتریان خود را به خوبی برآورده کنند باید به طور مرتب تمامی محصولات و کالاهای خود را شارژ کنند. به همین دلیل مدیریت انبار فروشگاه‌های زنجیره ای یکی از مهمترین مواردی است که صاحبان این مشاغل باید آن را در نظر داشته باشند. حمل و نقل و نگهداری صحیح محصولات در انبارها یکی از مهمترین موارد و بخش‌ها در فروشگاه‌های زنجیره‌ای است که نیاز است تا به صورت اصولی انجام شود.
اهمیت مدیریت انبار در فروشگاه‌های زنجیره‌ای
ممکن است این سوال برای شما ایجاد شود که اهمیت مدیریت انبار فروشگاه زنجیره‌ای چیست و چرا این مسئله در چند سال اخیر انقدر اهمیت پیدا کرده است؟ در پاسخ باید بگوییم در گذشته تولید و توزیع محصولات نسبت به الان کمتر بوده و به دلیل کم بودن فاصله بین تولید کنندگان و خرده فروشان، محصولات به سهولت منتقل می‌شد. اما امروزه به دلیل تبدیل فروشگاه‌های سنتی به فروشگاه‌های زنجیره‌ای و مدرن، انواع محصولات و رقابت بین برندها افزایش قابل توجهی پیدا کرده است و نیاز است تا کالاها در کمترین زمان ممکن و با کیفیت بالا تحویل این فروشگاه‌ها داده شود.
به عبارتی انبارداری در فروشگاه‌های زنجیره‌ای از مهمترین و اصلی‌ترین فرایندهای این فروشگاه‌ها است که فروشگاه‌های زنجیره‌ای باید بتوانند نیازهای مراجعه کنندگان را برطرف کرده و گاهی اقدام به ارسال محصولات درخواستی به افراد در نقاط مختلف کشور کنند. به همین دلیل داشتن یک برنامه‌ریزی و اصول صحیح جهت حمل و نقل و مدیریت موجودی کالاها در انبار به صورت تخصصی از اهمیت زیادی برخوردار است.
نحوه استفاده از نقشه جانمایی کالاها و محصولات در انبارداری
استفاده از نقشه جانمایی را می‌توانیم یکی از اصلی‌ترین روش‌های انبارداری در فروشگاه‌های زنجیره‌ای معرفی کنیم. در این نقشه‌ها محیط انبار در ابتدا به شکل یک نقشه ترسیم شده و بعد از آن به صورت یک بانک اطلاعاتی همه محصولات در سطح فروشگاه و انبار قرار می‌گیرند. به این صورت موقعیت مکانی هر محصول یا کالا در سطح فروشگاه و انبار مشخص شده و در بانک اطلاعاتی نیز حفظ می‌شود.
در هنگام نیاز به هر کدام از محصولات می‌توان در ابتدا در بانک اطلاعاتی جستجو کرد و پس از آنکه موقعیت مکانی آن محصول تشخیص داده شد آن را از انبار خارج کرده و در اختیار خریداران قرارداد. به عبارتی در بانک اطلاعاتی می‌توان موقعیت مکانی همه محصولات را به همراه مشخصات آنها به طور کامل در اختیار داشت.
مفهوم انبارش کالا در فروشگاه‌های زنجیره‌ای چیست؟
یکی از مفاهیم مهمی که در حوزه مدیریت انبار فروشگاه‌های زنجیره‌ای بررسی می‌شود، مفهوم انبارش کالا است. این موضوع به این معنی است که باید شرایط انبارش و نگهداری کالاها برای همه اقلام موجود در فروشگاه‌ها تعریف شود. این کار از فاسد شدن محصولات و خارج شدن آنها از شرایط کیفی و حتی تغییر شکل ظاهری آنها جلوگیری می‌کند.
به عبارتی کالاها باید داخل قفسه‌ها به صورت یکریخت و مناسب چیده شده و برای هر محصول یک لیبل بزرگ که شامل قیمت و نام کالا است درج شود. علاوه بر این، در زمان انبار کردن محصولات نیاز است تا موادی که شرایط نگهداری خاصی دارند مانند مواد آب شدنی از جمله بستنی و کره و محصولاتی که ابعاد و اندازه بزرگ و وزن سنگینی دارند نزدیک درب خروجی چیده شده و قرار بگیرند. به عبارتی مفهوم انبارش حاکی از این است که چگونه محصولات را در انبار قرار داده و حتی چگونه آنها را در قفسه‌ها جلوی چشم مشتری قرار دهند که دسترسی به آنها راحت‌تر باشد.
فرآیندهای کلیدی در مدیریت انبار
مدیریت انبار یکی از بخش‌های حیاتی در زنجیره تأمین فروشگاه‌های زنجیره‌ای است که نقش بسیار مهمی در تضمین تحویل به موقع و مؤثر کالاها به مشتریان ایفا می‌کند. فرآیندهای کلیدی در مدیریت انبار شامل مراحل مختلفی است که هر کدام از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند و به بهینه‌سازی عملیات انبار کمک می‌کنند. در ادامه، به بررسی این فرآیندهای کلیدی می‌پردازیم:
-
دریافت و پذیرش کالا:
این فرآیند شامل دریافت کالاها از تامین‌کنندگان و بررسی تطابق آنها با سفارشات می‌باشد. مراحل اصلی در این فرآیند عبارتند از:
- بررسی اسناد و مدارک همراه کالا
- شمارش و بازرسی کالاها برای اطمینان از عدم وجود خرابی یا نقص
- ثبت اطلاعات کالا در سیستم مدیریت انبار (WMS)
- انتقال کالا به ناحیه مناسب در انبار
-
ذخیره‌سازی و سازماندهی کالاها:
ذخیره‌سازی بهینه و سازماندهی درست کالاها در انبار یکی از عوامل مهم در افزایش کارایی و سرعت دسترسی به کالاها است. این فرآیند شامل:
- تعیین مکان مناسب برای هر نوع کالا بر اساس ویژگی‌های آن (اندازه، وزن، تعداد دفعات جابجایی و غیره)
- استفاده از روش‌های ذخیره‌سازی مانند سیستم‌های قفسه‌بندی، پالت‌ها و رک‌ها
- برچسب‌گذاری صحیح و استفاده از کدهای شناسایی برای ردیابی آسان کالاها
-
جابجایی و تحویل کالا:
جابجایی کارآمد کالاها در داخل انبار و همچنین تحویل به موقع به بخش‌های مختلف فروشگاه یا مشتریان، از جمله فرآیندهای مهم است. این مراحل شامل:
- انتخاب و برداشت کالاها از محل ذخیره‌سازی بر اساس سفارشات دریافتی
- بسته‌بندی مناسب کالاها برای جلوگیری از آسیب در حین حمل و نقل
- برچسب‌گذاری و آماده‌سازی برای ارسال
- بارگیری و ارسال کالا به مقصد نهایی
-
کنترل موجودی و انبارگردانی:
کنترل دقیق موجودی و انجام انبارگردانی منظم، نقش مهمی در جلوگیری از کسری یا مازاد کالاها ایفا می‌کند. این فرآیندها شامل:
- پیگیری و ثبت دقیق ورود و خروج کالاها در سیستم مدیریت انبار
- انجام انبارگردانی دوره‌ای برای تطابق موجودی واقعی با سوابق ثبت شده
- تحلیل و گزارش‌گیری از وضعیت موجودی‌ها و شناسایی اقلام کم‌مصرف یا پرمصرف
- تنظیم مجدد سفارشات بر اساس نیازهای واقعی و پیش‌بینی تقاضا
-
مدیریت بازگشت کالا:
بازگشت کالاها به انبار به دلایل مختلفی مانند خرابی، انصراف مشتری یا عدم تطابق با سفارش، نیازمند یک فرآیند مدیریت بازگشت مؤثر است. این فرآیند شامل:
- ثبت و پردازش درخواست بازگشت کالا
- بازرسی و ارزیابی وضعیت کالاهای بازگشتی
- تصمیم‌گیری در مورد مرجوعی، تعمیر یا بازفروش کالاها
- به‌روزرسانی موجودی انبار بر اساس کالاهای بازگشتی
تکنولوژی‌های نوین در مدیریت انبار
تحولات تکنولوژیک در دهه‌های اخیر به طور چشمگیری شیوه‌های مدیریت انبار بخصوص مدیریت انبار فروشگاه‌های زنجیره‌ای را تغییر داده و بهبود بخشیده است. فروشگاه‌های زنجیره‌ای به منظور افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها، و بهبود دقت و سرعت عملیات انبارداری، از تکنولوژی‌های نوین بهره می‌برند. در ادامه به بررسی مهمترین این تکنولوژی‌ها پرداخته می‌شود:
- سیستم‌های مدیریت انبار (WMS): سیستم‌های مدیریت انبار (Warehouse Management Systems – WMS) یکی از اصلی‌ترین ابزارهای تکنولوژیکی در مدیریت انبار محسوب می‌شوند. این سیستم‌ها امکان پیگیری و مدیریت فرآیندهای مختلف انبار، از دریافت و ذخیره‌سازی تا جابجایی و تحویل کالا، را فراهم می‌کنند.
- استفاده از بارکد و RFID فناوری: بارکد و RFID (شناسه فرکانس رادیویی) از ابزارهای مهم در اتوماسیون و دقت‌بخشی به فرآیندهای انبارداری هستند. اسکن بارکدها بر روی محصولات به سادگی و سرعت شناسایی و پیگیری کالاها کمک می‌کند. همچنین استفاده از تگ‌های RFID امکان پیگیری کالاها در زمان واقعی و بدون نیاز به خط دید مستقیم را فراهم می‌کند.
- روباتیک و اتوماسیون: روبات‌ها و سیستم‌های اتوماسیون نقش مهمی در افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های عملیاتی انبار دارند. روبات‌های متحرک می‌توانند کالاها را از یک نقطه به نقطه دیگر در انبار منتقل کنند، که این امر باعث کاهش نیاز به نیروی انسانی و افزایش سرعت و دقت جابجایی کالاها می‌شود. همچنین این روبات‌ها می‌توانند کالاها را در قفسه‌ها چیدمان کنند یا از آنها بردارند، که به بهینه‌سازی فضای انبار و کاهش زمان برداشت کالا کمک می‌کند.
- هوش مصنوعی و یادگیری ماشین: هوش مصنوعی و یادگیری ماشین به بهینه‌سازی فرآیندهای مختلف انبارداری کمک می‌کنند. این تکنولوژی‌ها می‌توانند به پیش‌بینی تقاضا، بهینه‌سازی موجودی، و شناسایی الگوهای خرید و رفتار مشتریان کمک کنند.
مشکلات مدیریت انبار در فروشگاه‌های زنجیره‌ای
مدیریت انبار در فروشگاه‌های زنجیره‌ای با چالش‌های بسیاری روبه‌رو است. یکی از این چالش‌ها، مدیریت موجودی نامناسب است. انجام مدیریت موجودی دقیق و به‌روز، در زمانی که محصولات در حال جابجا شدن هستند، بسیار مهم است اما ممکن است به دلیل نوسانات ناگهانی در تقاضا، مشکلات در موجودی پیش بیاید که می‌تواند منجر به افزایش هزینه‌ها و کمبود موجودی شود.
یکی دیگر از چالش‌های مهم مدیریت انبار در فروشگاه‌های زنجیره‌ای، فراهم نمودن هماهنگی مناسب در زنجیره تامین است. این امر برای اطمینان از ارتباط صحیح بین فروشگاه‌ها، مراکز توزیع و تامین کنندگان ضروری است. وجود نقص در هماهنگی و همچنین نبود شفافیت کافی در زنجیره تامین، می‌تواند به اختلالات در تامین مواد و یا توزیع محصولات منجر شود که به هدر رفتن فرصت‌های فروش و از بین رفتن اعتبار مشتریان منجر می‌شود.
نکات مهم انبارداری و عرضه کالا در فروشگاه
در زمان مدیریت انبار فروشگاه‌های زنجیره‌ای چند نکته حیاتی و مهم وجود دارد که انباردارها باید به آن توجه کنند؛ این نکات عبارت است از:
- در خصوص انبارداری در فروشگاه‌های بزرگ نیاز است تا محصولاتی با تاریخ انقضای نزدیک‌تر در جلوی اجناس دیگر که تاریخ انقضای طولانی‌تر دارند قرار بگیرند.
- جهت کنترل تاریخ انقضا نیاز است تا یک بانک اطلاعاتی از جمله محصولات موجود در انبار گرفته شود تا بنابر آن، کالاهای تاریخ گذشته از انبار جمع آوری شده و محصولاتی که تاریخ انقضای آنها نزدیک‌تر است عرضه شوند.
- در زمان ورود محصولات به انبار باید تاریخ انقضای آنها چک شده و در صورتی که زمان کمی به پایان آن باقی مانده یا حتی تاریخ انقضای آن گذشته به تامین کننده بازگشت داده شود.
- فروشگاه‌ها باید محصولات خود را از تامین کنندگان معتبر خریداری کرده و اولویت را با برندهای مطرح و اصلی قرار دهند.
- در انبار نباید کالاهای فاقد قیمت و لیبل بارکد وجود داشته باشد.
جمع بندی
مدیریت انبار در فروشگاه‌های زنجیره‌ای یکی از ارکان اساسی برای تضمین کارایی و بهره‌وری زنجیره تأمین محسوب می‌شود. با توجه به پیچیدگی‌ها و چالش‌های موجود در این حوزه، استفاده از تکنولوژی‌های نوین و بهینه‌سازی فرآیندها امری ضروری است. سیستم‌های مدیریت انبار (WMS)، تکنولوژی‌های بارکد و RFID، روباتیک و اتوماسیون، و هوش مصنوعی، همگی ابزارهایی هستند که می‌توانند به بهبود دقت، سرعت، و کارایی عملیات انبار کمک کنند.
افرادی که قصد دارند به تازگی فروشگاه‌های زنجیره‌ای احداث کنند باید در ابتدا اطلاعات خود را در مورد مدیریت صحیح انبار و تامین کامل کالاها و محصولات بالا برده تا پس از گذشت مدتی با مشکلاتی از جمله ورشکستگی به دلیل ارائه محصولات تاریخ انقضا گذشته و بی‌کیفیت روبرو نشوند. در ادامه میتوانید درباره قفسه بندی داروخانه و مزایای آن مطالعه کنید.
سوالات متداول
- مدیریت انبار چرا در فروشگاه‌های زنجیره‌ای اهمیت دارد؟
مدیریت انبار در فروشگاه‌های زنجیره‌ای اهمیت دارد زیرا کمک به بهبود بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها، افزایش رضایت مشتریان و بهبود عملکرد کلی فروشگاه می‌کند. همچنینف باعث تامین دائمی محصولات و کالاهای مورد نیاز افراد شده و از ایجاد مشکلاتی مانند کمبود محصولات یا گذشتن تاریخ مصرف آنها جلوگیری می‌کند.
- چه استراتژی هایی برای مدیریت کارآمد انبار در فروشگاه های زنجیره ای وجود دارد؟
استفاده از روش های نقطه سفارش (POQ)، سیستم های موجودی کالا ABC و مدیریت انبار چرخشی برای حفظ سطح مناسب موجودی کالا.
- راه‌حل‌های موثر برای بهبود مدیریت انبار فروشگاه‌های زنجیره‌ای چه می‌باشد؟
برخی از راه‌حل‌ها شامل استفاده از فناوری اطلاعات، بهبود فرآیندها و سیستم‌ها، آموزش و توسعه کارکنان، ایجاد هماهنگی بین بخش‌های مختلف فروشگاه و بهبود تحلیل داده‌های موجود می‌باشد.
- مهمترین کار جهت مدیریت انبار فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای چیست؟
بررسی دقیق لیبل تاریخ انقضا و کیفیت و اصل بودن محصولات از مهمترین اقدامات جهت مدیریت انبار در فروشگاه‌های بزرگ است.
- برای اینکه انبار یک فروشگاه زنجیره‌ای به خوبی مدیریت شود باید چه اقدامی انجام داد؟
نیاز است تا از انباردارهای با تجربه و ماهر در این زمینه کمک گرفته شود و تمامی محصولات از کوچک تا بزرگ به طور مرتب بررسی شوند تا تاریخ انقضای آنها نگذرد و بتوان به موقع به مشتریان عرضه کرد.
- شرکت جهان بایگان تولید کننده برتر در ساخت قفسه های متحرک